Nhận định Trịnh Sâm

Trong bộ Lịch triều hiến chương loại chí, phần "Văn tịch chí", sử gia Phan Huy Chú nhận xét về Thịnh vương Trịnh Sâm:[18]

“Chúa cho phép tắc các triều trước là nhỏ hẹp, nên việc chính thường tự quyết đoán, phần nhiều không theo lệ cũ, cầm giữ chính quyền, cất nhắc nhân tài, văn trị sửa sang ở trong, vũ công chống chọi ở ngoài. Bình được giặc Hưng Hóa, diệt được giặc Trấn Ninh, thu lại Nam Hà, chính giáo lừng lẫy khắp nơi, bốn cõi yên ổn, công danh rực rỡ hơn các đời trước. Chỉ phải cái lấn bức nhà vua quá đáng, đáng thẹn với các chúa trước về việc tôn phò. Vả lại bên trong quá yêu tỳ thiếp, bỏ con lớn dựng con bé, đến nỗi họa sinh ra ở trong nhà.”
— Phan Huy Chú